Phòng lab là một phần quan trọng của tạo điều kiện cho các em học sinh thực hành những môn khoa học – vật lý – hóa học. Hiện nay, các trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông đã bắt đầu đầu tư thiết kế phòng lab sao cho đạt chuẩn. Quá trình thiết kế phòng lab là điều không hề đơn giản, bao gồm hàng núi thủ tục giấy tờ và vô số quyết định mà bạn cần đưa ra. Dưới đây là khái niệm phòng lab la gì? Và một số yếu tố cần xem xét khi bắt đầu thiết kế một phòng lab đạt chuẩn để giúp học sinh học tập hiệu quả hơn.
Phòng lab là gì?
Phòng thí nghiệm (viết tắt là lab) là nơi làm việc, nơi thực hiện các nghiên cứu khoa học, lab hoặc đo lường. Các phòng lab khoa học có thể được tìm thấy trong các trường học và đại học, trong bệnh viện, trong ngành công nghiệp, trong các cơ sở chính phủ hoặc quân đội, và thậm chí trên tàu và tàu vũ trụ. Từ phòng lab cũng được sử dụng cho những nơi khác, nơi công việc được thực hiện hoặc thiết bị được sử dụng giống như trong các phòng lab khoa học.
Theo GMP Groups, người xây dựng và sử dụng các phòng lab đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về các nhu cầu, mục đích cụ thể và rủi ro liên quan đến từng phòng lab. Một số yêu cầu trong số này dành riêng cho một ngành (ví dụ: dược phẩm, hóa chất) hoặc cho một hoạt động (ví dụ: sản xuất khối lượng nhỏ các sản phẩm có hiệu lực cao, làm việc với các tác nhân sinh học). Dưới đây là một số kiểu phòng lab điển hình:
- Phòng lab phân tích và chất lượng: Dùng kiểm tra các vật liệu để lấy được các thông số kỹ thuật và không có tạp chất.
- Phòng lab sinh học: Ngăn chặn các tác nhân sinh học có thể gây hại. Việc ngăn chặn được thực hiện thông qua sự kết hợp giữa các phương pháp, phương tiện và thiết bị. Các mức độ ngăn chặn đi từ BSL1 đến mức cao nhất của BSL4.
- Phòng sạch: Phòng duy trì số lượng hạt bụi cho phép trên một lượng không khí xác định phân loại chỉ ở một mức xác định
- Phòng lab lâm sàng và y tế: Được trang bị cho các xét nghiệm chẩn đoán trên mô, máu và các mẫu bệnh nhân khác. Chúng có thể được chia nhỏ thành các quá trình khác nhau như bệnh lý học, huyết thanh học, mô học, virus học, vi khuẩn học và sinh học phân tử bằng công nghệ PCR.
- Phòng lab Vườn ươm: Nơi tiến hành công việc vi sinh, và nuôi cấy tế bào hoặc mô cần có tủ ấm để bảo vệ các mẫu cấy này khỏi môi trường. Các thông số như nhiệt độ, độ ẩm, nồng độ O2 và CO2 cần được kiểm soát.
- Phòng lab sản xuất: Sản xuất cho các thử nghiệm lâm sàng, nghiên cứu dây chuyền sản xuất tự động. Các phòng lab như vậy có thể được tìm thấy trong lĩnh vực dược phẩm, công nghệ sinh học và khoa học và công nghệ. Thường thì cần đặc biệt chú ý đến việc ngăn chặn và chất lượng không khí.
- Phòng lab Nghiên cứu & Phát triển (R&D): Gồm một loạt các phòng lab với các tiêu chuẩn và yêu cầu ngăn chặn rủi ro khác nhau như: PBOEL, phòng lab An toàn Sinh học, các phòng lab có rủi ro hoạt động bằng sóng vô tuyến, v.v. Ngoài ra, các phòng lab chuyên biệt cho nghiên cứu hạt giống, cây trồng, vật liệu và khoa học đời sống cũng là một phần trong số này.
Tiêu chuẩn thiết kế phòng lab cho trường học hiện nay là gì?
Diện tích
Kích thước của căn phòng lab liên quan đến thiết bị phòng sạch số lượng học sinh thực hành ở đó. Lấy số lượng khoảng 30 học sinh, các phòng thí nghiệm được xây dựng theo mục đích hiện đại có thể có diện tích từ 85 đến 95 m2, còn diện tích dưới 70 m2 thì sẽ là một phòng thí nghiệm thích hợp cho các nhóm từ 25 người trở xuống.
Ngoài ra, theo khuyến nghị, mỗi học sinh phải được đảm bảo có tối thiểu là 0,36 m2 để thực hiện các công việc. Điều này tương đương với hai học sinh ngồi có thể ngồi chung trên một chiếc bàn tiêu chuẩn (1200 mm × 600 mm), với mỗi bàn cách 600 mm so với ghế. Ngoài ra, chiều cao trần tối thiểu nên là 2.7m (nguyên tắc được áp dụng ở Bắc Ireland).
Không gian ánh sáng & học tập
Bạn biết rằng ánh sáng tự nhiên và khả năng tiếp cận không gian ngoài trời sẽ cải thiện kết quả học tập của học sinh. Vì vậy, bạn nên chú ý thiết kế để ánh sáng tự nhiên sẽ tràn vào phòng thí nghiệm thông qua các cửa sổ chiếu từ đỉnh của tấm nhựa epoxy bắn ngược xuống đáy của trần nhà. Thêm các cửa sổ bên trong, và phòng thí nghiệm thậm chí còn rộng mở hơn so với diện tích hình vuông. Sẽ có một không gian phụ ngoài không gian phòng thí nghiệm chính dùng để thảo luận nhóm nhỏ, vì vậy giáo viên vẫn có thể giám sát học sinh một cách trực quan.
Lắp đặt hệ thống thông gió
Hệ thống thông gió phục vụ các phòng học / phòng thí nghiệm khoa học được thiết kế để nó không tuần hoàn vào các khu vực khác. Để cung cấp đầy đủ khả năng thông gió, các cửa sổ ở phía trên cùng và ở đáy nên được mở để thoát khó ra ngoài, nhưng không mở quá rộng để gió lùa quá nhiều. Ngoài ra, có thể lắp một hoặc nhiều quạt để thổi không khí trong lành trong khi các quạt khác loại bỏ không khí hôi thối.
Bất cứ phòng lab nào bắt buộc phải có tủ hút âm tường có lỗ thông hơi ra bên ngoài, phía trên mái nhà, tránh xa các lỗ thông hơi. Thông thường người ta sẽ đặt tủ hút này dọc theo bức tường hành lang có lắp kính dọc phía sau, cho phép sinh viên đi ngang qua để xem những gì đang xảy ra trong phòng thí nghiệm. Trong trường hợp khẩn cấp, tủ hút cần cách xa các lối thoát hiểm, vì vậy bạn đặt tủ hút cách các cửa thoát hiểm không quá 6’-0.
Sàn nhà
Vật liệu làm sàn phòng lab phổ biến nhất là vinyl, nhờ có khả năng chống lại hầu hết các loại hóa chất, nhưng nhược điểm là trơn trượt. Chúng dễ dàng cho chúng ta thấy bất cứ dấu vết hóa chất và đồng thời loại bỏ chúng dễ dàng. Một lớp lót phải luôn được sử dụng bên dưới sàn vinyl, điều này cũng sẽ cải thiện âm thanh trong phòng. Sàn gỗ dù ít được áp dụng vì nó dễ bị phá hủy bởi hóa chất, bị ăn mòn bởi hơi nước hơn nhưng nó lai có ưu điểm là cách âm tốt, ít trơn trượt hơn vinyl.
Hệ thống phòng cháy chữa cháy phòng lab
Điều cần phải thực hiện chính lắp các thiết bị báo động nhiệt nhưng đảm bảo rằng nhiệt độ kích hoạt phải đủ cao để đối phó với nhiệt lượng tỏa ra bởi một bộ đầu đốt Bunsen đang hoạt động trong phòng lab, vì hệ thống báo sai vì nhầm lẫn khói tỏa ra khi làm thí nghiệm có thể gây gián đoạn nghiêm trọng cho bài học.
Hai bình chữa cháy Carbon dioxide nặng 2 kg và một tấm chăn chữa cháy là thứ được khuyến khích nên trang bị sẵn. Bình chữa cháy bột khô không được khuyến khích trong các phòng lab có máy móc vì chúng sẽ gây hư hại cho máy, đồng thời khó vệ sinh.
Hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về phòng lab là gì? Và tiêu chuẩn thiết kế phòng lab cho trường học hiện nay.
